ارزیابی قدرت رقابتی ارقام آفتاب گردان (helianthus annuus l.) با علف هرز تاج خروس سفید (amaranthus albus l.) در منطقه بیرجند

امروزه، با مطرح شدن کشاورزی پایدار و کاهش مصرف علفکش ها استفاده از مدیریت زراعی علف های هرز راهکاری برای مدیریت پایدار این گیاهان مزاحم می باشد. بهره گیری از قدرت رقابتی ارقام گیاهان زراعی یکی از روش های زراعی برای مدیریت علف های هرز است. به منظور ارزیابی توان رقابتی ارقام آفتابگردان با تاج خروس سفید یک آزمایش فاکتوریل دو عاملی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1391 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند صورت گرفت. تیمار های آزمایش شامل 6 رقم آفتابگردان روغنی (آذرگل، سیرنا، فرخ، جامع اصفهان، پروگرس، یوروفلور) و 4 تراکم تاج خروس سفید (صفر، 5، 10 و 15 بوته در متر مربع) بود. در طی انجام آزمایش، مراحل فنولوژیکی و صفات مرفولوژیک، فیزیولوژیک، عملکرد، اجزای عملکرد و خصوصیّات کیفی دانه آفتابگردان اندازه گیری شد. برخی از صفات مرفولوژیک برای تاج خروس نیز ثبت شد. نتایج نشان داد که هر دو گیاه تحت تأثیر رقابت با یکدیگر قرار گرفتند. رقابت 15 بوته در متر مربع تاج خروس سفید با آفتابگردان منجر به کاهش 2/40% عملکرد دانه، 5/39% عملکرد بیولوژیک، 4/15% تعداد دانه در طبق، 9/48% تعداد دانه مغزدار در طبق، 3/32% وزن هزار دانه، 3/16% ارتفاع نهایی بوته، 8/3% تعداد برگ در اواسط فصل، 25% قطر ساقه، 9/25% قطر طبق و همچنین کاهش در میزان شاخص سطح برگ، سرعت جذب خالص، سرعت رشد نسبی و سرعت رشد محصول در طی فصل رشد برای آفتابگردان شد. که این تغییرات در ارقام مورد بررسی متفاوت بود. رقابت آفتابگردان با 15 بوته در متر مربع تاج خروس سفید نیز افزایش 35/4% ارتفاع بوته و همچنین کاهش 5/6% تعداد ساقه فرعی، 5/2% قطر ساقه، 5/27% عملکرد بیولوژیک برای تاج خروس سفید به همراه داشت. در پایان تجزیه خوشه ای شاخص تحمّل و شاخص کاهش زیست توده علف هرز به روش "وارد" ارقام را از نظر قدرت رقابتی به سه گروه تقسیم نمود. جامع اصفهان رقمی مقاوم، سیرنا رقمی غیر مقاوم و ارقام آذرگل، فرخ، یوروفلور و پروگرس نیز نیمه مقاوم تشخیص داده شدند. در مجموع رقم جامع اصفهان رقمی با قدرت رقابتی بالا در برابر علف هرز تاج خروس سفید در منطقه بیرجند تشخیص داده شد.